Bir Ruh Macerası-Ayşe Şasa

Ayşe Şasa hanımefendi ile tanıştırırken babam beni, kulağıma eğilip şöyle demişti :

‘’Bu hanım hasta bir hanımdı kızım. Ve tasavvuf ile kendini iyi etti.’’ O zamanlar tasavvufun kelime manasını dahi bilmesemde onun her şeyi yapabileceğine inanmıştım. Ayşe Şasa’ya gözlerimi açıp iyice bakmıştım. Sonra babama ‘’Nesi varmış ki?’’ diye sorduğumda. ‘’Ruhsal bir hastalık olan; şizofreni’’ demişti. Şizofreninin ne demek olduğunu seneler sonra öğrenecektim. Yine bizzat kendisinden ‘Delilik Ükemden Notlar’’ kitabından…

O gün bugündür başkadır Ayşe Şasa gönlümde...başlı başına ibretliktir. İnceleme konusudur. Dizinin dibine öğrenmek için oturulandır. Nice senelerdir özlenendir…

Elime artık beğeneceğime emin olduğum kitaplardan birini alma vaktim geldi. Hiç şaşmadan Bir Ruh Macerası’na uzanıyorum. Doyamadan okuyacağımdan şüphem dahi yok…

Adından da anlaşılacağı üzere Bir Ruh Macerası, Ayşe Şasa hanımefendinin hayatını anlatan bir röportaj kitap. Çok zorlanmış o zamanları anlatırken, öyle belli ki… Bir yanı endişeli, bu kadar zor bi hastalığı yenmişken; kendini tekrar o kopmak istediği geçmişine bağlayacağı için.

Tanımayanlar için kısaca Ayşe Şasa’dan bahsedelim. Kendisi Rauf Orbay’ın yeğeni.Ve sosyetenin Çerkes bir ailesinin ilk evladı. Göçmenliğin verdiği korkular ile o zamanın zenginlik ile şöhret birleşiminden Ayşe Şasa’nın ailesi gibi bir aile tezahür ediyor. Gerçekten zamanının en meşhur magazin ailelerinden biri…Dergilerden okuduğunuzda ne mutlu dediğiniz ailelerin evlatlarından birinin hikayesi bu kitap.

Çocukluğundan başlıyor Ayşe Şasa anlatmaya şimdisine kadar… bir öğretmen-eğitmen olarak payıma düşenler oldukça kıymetliydi. Çünkü Ayşe Şasa Alman,Yahudi mürebbiyelerin elinde büyümüş, kolejlerde okumuş, günümüz çağdaş ailelerinin batıya dönük eğitiminde bir çocuğun heba oluşunun hikayesi. Hatta kendi sözleriyle nakledelim durumu : ’’Dünyada bir çocuğa yapılmaması gereken,ne kadar pedogojik hata varsa hepsi üzerimizde denendi; adeta neyin yapılmaması konusunda misaller mecmuası…’’  buna benzer o kadar cümlesi var ki içimin acıdığını hissettiğim… sinirlendiğim…

Anadilimden önce dadıdilimi öğredim diyor Ayşe Şasa… batılılaşmaktan anladığımız bu mudur ?

Sera bitkisi yetiştirmeye benzetiyor kendi yetişmesini ve batıya dönük, özenti ailelerin ahvallerini. Ne doğru bir tespit. Sonra şöyle devam ediyor yazar;  bilinç düzeyinde olmuyor hiçbir özentiliğimiz diyor. Örnek olarak ; Gott ile Allah kelimelerinin bağdaştırılmasını veriyor. Eğer bir yaratıcıdan bahsedecekseniz Allah diyeceksiniz diyor Gott değil… ama eğer öğretmek istersen, yabancı dildeki Gott’ın manasını da öğret diyor. Yani bilinç kat diyor. Kendisinin Allah kelimesinden önce Gott kelimesini öğrenmesinin ,bu analizi etmesinde büyük etkisi var. Ardından devam ediyor,’’Görgü nedir?’’diye soruyor. Ve açıklıyor:

‘’Görgü bir nakil işidir. Sen geçmişten aldığın bir şeyi geleceğe devredersin. Böyle bir devir yok. Çocuklarına bale dersi,piyano dersi aldırıyorlar,yabancı dil öğretiyorlar. Ziyafet hangi çatal hangi bıçakla yemek yeneceğini öğretiyorlar.’’bonjur, bonsuvar’’demeyi öğretiyorlar. Ama hiçbir manevi, hiçbir dini telkin yok. Ben buna görgü, bu insanlara da görgülü demekte zorlanıyorum. İşte bütün bu batılılaşma modasının trajik bir maraz olarak ortalığı kemirdiği bir döneme denk düşüyor benim çocukluğum. Tam bir değer keşmekeşi içersindeyiz…’’

Çocuklarınızı  koleje göndermeyin derken velilerime, kastım tam olarak Ayşe Şasa’nın yaşadığı oluyor. Hümanitiese  adı altında insanın ilahlık kısmı öne çıkartılıyor.İnsandan gayrı ne örf ne adet ne din hiç biri önemli olamıyor. Buna inanan bir bireyin, toplum ile ne kadar bağı kalabilir?

Böyle bir ortamda yetişmiş birisi olarak şu itirafı çok doğru Ayşe Şasa hanımefendi’nin :

‘’Türkiye’de yaşayan ehli dünya(ve ehli insan) insanlar, dindar kardeşlerine karşı ne kadar negatif, paranoid şeyler geliştirmişler’’

Kitapta Mustafa Kutlu’nun bir cümlesini alıntılamış yazar. Cümle de kendimi buluyorum adeta. Şöyle demiş Mustafa hoca:

Bende adalet fikri o kadar kuvvetliydi ki az kalsın sosyalizme kaptıracaktım kendimi!  :)

Ayşe Şasa'nın Mutasavvıf bakışından;

Yazar mürşidini bulunca: ‘’tasavvufla tanışınca,bir mürşidin huzuruna boş heybeyle gitmek gerektiğini öğrendim.’’ diyor.

Evliyaullah için nüzul olmuş bir ayet olan ‘’onlar için ne keder ne korku vardır’’ kelâmını sofilerin delilikleri(avamın hitabetiyle) üzerine yorumluyor sanki  ‘’biz evliya değiliz ama evliyanın huzurunda bulunmak,eteğine yapışmak bizi korku ve kederden azat edebiliyor.’’

Çok güzel bir kelime ekledim hazineme kitap sayesinde;  Sekinet… kaynak olarak ise Kuran-ı Kerimi gösteriyor Ayşe Şasa hanımefendim.  ‘’ bir afet ve felaket halinde verilen olağanüstü bir moral anestezi, tam bir sükûnet hali’’  sekinet…  sekinet….

Bunlara ek olarak iki tane okumam gereken kitap notu ekledim ajandama. Bunlardan ilki ‘’Thomas Kuhn’un Bilimsel Devrimlerin Yapısı’’  ve ikincisi ‘’İsmet Özel’den Waldo Sen Neden Burada Değilsin’’.

Fakirin payına düşenleri baz alarak, okunası bir kitap olduğunu düşünenlere selam olsun...